Mensen die dagelijks op de Wadden- en Noordzee varen, zien regelmatig verstrikte zeehonden. De dieren zijn verstrikt geraakt in materialen als visnetten, aardappelzakken, bouwplastic of ander afval dat in het water terecht is gekomen. Dit beperkt de zeehond erg, waardoor hij niet meer kan jagen. Het dier zal uiteindelijk sterven door uithongering, verstikking of uitputting. Om deze verstrikte zeehonden te helpen, hebben de drie zeehondencentra in Nederland de handen ineen geslagen. Speciaal opgeleide medewerkers van Zeehondencentrum Pieterburen, Ecomare en A Seal vormen samen het Seal Response Team.

Explosieve stijging verstrikkingen
De zeehondencentra hebben het Seal Response Team opgezet omdat het aantal verstrikte zeehonden al jaren stijgt. Zo zijn er in de eerste twee maanden van 2024 al meer verstrikte zeehonden in de Wadden- en Noordzee waargenomen dan in de eerste 4,5 maand van 2023. Het Seal Response Team streeft ernaar om een aantal keer per jaar met een speciaal opgeleid team per boot ter plaatse hulp te bieden aan zeehonden die in de problemen zijn gekomen. Aan boord is dan steeds minimaal 1 dierenarts voor het geval een dier verdoofd moet worden.

Ontwikkeling van het plan
Verstrikte zeehonden die op stranden worden aangetroffen, worden al geholpen door de drie centra. Het helpen van dieren die op wadplaten liggen of vrij in zee zwemmen vergt echter een geheel eigen werkwijze. Er moet rekening worden gehouden met mogelijke verstoringen, vluchtpogingen en ook het werken vanaf een boot is anders. De centra zijn daarom al twee jaar bezig met de ontwikkeling van een plan van aanpak. Het team heeft de intentie om binnenkort een pilot uit te voeren in de Waddenzee.

Hulp van buitenaf
In het buitenland bestaan vergelijkbare projecten al langer. Dr. Shawn Johnson, van Sea Change Health, en Dave Zahniser hebben jarenlange ervaring met het organiseren hiervan. Ze hebben ook de Nederlandse centra ondersteund bij het opzetten van het Seal Response Team. Hiervoor zijn zij meerdere malen naar Nederland gekomen. Ook tijdens de pilot zullen beiden aanwezig zijn.

Uw steun is belangrijk
Voor de realisatie van dit project hebben de drie zeehondencentra aanspraak gemaakt op hun eigen financiële middelen voor de inzet van personeel, materiaal en trainingen. Voor een goede continuïteit van dit project is het team echter afhankelijk van uw steun. Wilt u bijdragen, zodat het Seal Response Team het werk kan voortzetten? Doneer dan via de website van de deelnemende centra en help hun verstrikte zeehonden te helpen.

Wilt u ons steunen met een donatie? klik dan op:
www.zeehondencentrum.nl/seal-response-team

Zeehondencentrum Pieterburen heeft de eerste gewone zeehonden pup van deze zomer opgevangen. Het Zeehondencentrum valt op dat dit de vroegste pup ooit is die het Zeehondencentrum in opvang krijgt.

Op maandag 15 april 2024 kwam een melding binnen via de Strandvonder van Den Helder over een mogelijk verweesde pup in de omgeving. Na inschakeling van de Dierenambulance, welke als Zeehondenwachter optreedt in de regio Den Helder, is geconstateerd dat het gaat om een premature pup van de Gewone Zeehond. Opvallend aan de pup is dat deze zijn witte harige vacht nog heeft. Doorgaans verliest de pup van de gewone zeehond deze in de baarmoeder van de moeder.

Pupseizoen in volle gang
De eerste pup markeert de start van het geboorteseizoen van de gewone zeehond. Vele pups zullen de komende tijd geboren worden en zo’n drie à vier weken melk krijgen van de moeders. Alle zeehondenopvangcentra en zeehondenwachters blijven daarom oproepen om juist nu zo veel mogelijk afstand te houden van zeehonden, zodat moeder en pup deze zoogperiode ongestoord kunnen doorkomen.

Wat te doen?
Wanneer mensen toch twijfels hebben over de gezondheid van een dier moeten zij melding doen via 144 (24 uur per dag bereikbaar). Na melding worden zeehonden minstens 24 uur geobserveerd, omdat uit onderzoek blijkt dat veel zeehonden zichzelf goed kunnen redden – mits ze voldoende rust krijgen in die 24 uur. Zeehondenwachters kunnen daarvoor zorgen door gebieden af te zetten en het publiek te informeren, terwijl ze in contact blijven met de zeehondencentra over de toestand van het dier.

Handelen naar Zeehondenakkoord
Volgens de richtlijnen van het Zeehondenakkoord, welke in 2020 is opgesteld, is het dier 24 uur ter plaatse in observatie gegaan alvorens in te grijpen. In dit akkoord wordt de focus gelegd op het observeren van wilde zeehonden, voordat het besluit wordt genomen of opvang nodig is. Daarom zijn er getrainde zeehondenwachters die de gemelde dieren controleren en alle nodige informatie doorspelen naar het zeehondenopvangcentrum waarvoor zij actief zijn. Vervolgens besluit het centrum of een zeehond naar de opvang wordt gebracht. Deze manier geeft de meeste zekerheid dat opvang de juiste keuze was.

Pup Kiwi is de vroegste ooit
Een zeehondenmoeder kan haar pup tot wel 8 uur alleen laten, zonder dat er iets aan de hand hoeft te zijn. Helaas was er na 24 uur observatie geen moeder in beeld. Daarop werd dan ook besloten om het dier op te vangen. Eenmaal in Pieterburen kreeg hij de naam Kiwi. Waarschijnlijk was het hoogstens twee dagen oud en prematuur geboren. Dat maakt hem nog erg zwak en hij wordt daarom nauwlettend in de gaten gehouden door de dierenartsen en intensief verzorgd. De pup is op dit moment op veilige afstand te bewonderen in het Zeehondencentrum.

Wist je dat…

Vandaag werd een ernstig verstrikte gewone zeehond gevonden op Schiermonnikoog. Het dier had zich compleet in een aardappelnet omwikkeld en wonder boven wonder leefde de zeehond nog. Zeehondenwachter Theun Talsma kon het slachtoffer bevrijden. Opvang was gelukkig niet nodig. Dit geval versterkt voor Zeehondencentrum Pieterburen het beeld dat het aantal verstrikkingen bij zeehonden door afval in zee toeneemt. 

Strandgangers op Schiermonnikoog werden vanochtend geconfronteerd met een schrijnend beeld. Er lag een verstrikte zeehond aan de vloedlijn, compleet omwikkeld door een zak van nettenstof. Dankzij de zak, bedoeld voor aardappels, werd het arme dier ernstig belemmerd in zijn bewegen en jagen. Zo kon hij zijn bek moeilijk openen en ook het gebruik van zijn flippers was beperkt. Er kwamen meerdere meldingen over het dier binnen bij lokale zeehondenwachter Theun Talsma. Theun ging op de melding af. Wonder boven wonder bleek de zeehond nog te leven en kon Theun het slachtoffer bevrijden. Gelukkig had het dier geen diepe verwondingen overgehouden aan de verstrikking en was opvang niet nodig. De zeehond ging ook snel weer te water.  

Dierenarts en onderzoeker Anna Salazar–Casals geeft zelf aan: “Een jaar geleden hebben we een wetenschappelijk artikel gepubliceerd waaruit blijkt dat het aantal verstrikte zeehonden toeneemt in Nederland. Het voorbeeld van vandaag laat maar weer zien hoe schrijnend de toestand van een dier kan worden door een dergelijke verstrikking. Gelukkig was er in dit geval een getrainde zeehondenwachter van Zeehondencentrum Pieterburen in staat om het dier op veilige wijze te bevrijden. Daarentegen is bevrijding een uitzondering, vele andere dieren overleven dit soort verstrikkingen niet. Het laat zien hoe belangrijk het is om vervuiling van de zee te verminderen en verstrikte dieren zo snel mogelijk te helpen.” 

Afval zorgt voor grote problemen in de natuur, niet alleen voor zeehonden. Nieuwsgierige dieren gaan op onderzoek uit en raken dan verstrikt met hun poten, kop of snuit. Door de verstrikking zijn ze niet in staat om te jagen, waardoor zij verzwakt raken en uiteindelijk verhongeren. Het Zeehondencentrum wil nog eens benadrukken dat het merendeel van deze slachtoffers niet gered kan worden, omdat omstandigheden het niet toe laten dichtbij hen te komen. Het is van groot belang om bewustwording te creëren voor deze problemen, aangezien de mens hier direct voor verantwoordelijk is.  

Het Zeehondencentrum Pieterburen heeft een interessante ontdekking gedaan over de factoren die de darmflora van jonge zeehonden in hun opvang beïnvloeden. Dierenarts Ana Rubio-Garcia ontdekte dat de ontwikkeling van het darmmicrobioom, oftewel de samenstelling van de darmbacteriën in zeehondenpups, onder andere wordt bepaald door hun leeftijd en geslacht. Deze bevindingen vormen een belangrijk deel van een breder onderzoek dat het Zeehondencentrum uitvoert naar de effecten van antibiotica op het darmmicrobioom.

Uit onderzoek van dierenarts Ana Rubio Garcia van Zeehondencentrum Pieterburen is gebleken dat de ontwikkeling van het darmmicrobioom, de samenstelling van de bacteriën in de darm, van zeehondenpups mede wordt bepaald door hun leeftijd en geslacht. Van iedere gewone zeehondenpup (minder dan 2 maanden oud bij binnenkomst) werd er een monster genomen om hun darmflora te onderzoeken. Dit werd regelmatig herhaald tot de dag waarop ze werden vrijgelaten. Interessant is dat er een duidelijke ontwikkeling in het microbioom geobserveerd is tussen binnenkomst en vrijlating. Leeftijd en geslacht zijn van invloed op de compositie van het microbioom. Het onderzoek laat mooi zien welke bacteriën, op welk moment en in welke samenstelling aanwezig zijn in de darm van de zeehonden tijdens hun verblijf in Pieterburen. De resultaten geven daarom een belangrijk inzicht in hoe deze ontwikkeling bij zeer jonge dieren plaatsvindt.

Deze bevindingen vormen een belangrijke basis voor het promotieonderzoek van Ana Rubio Garcia. Haar studie, uitgevoerd in samenwerking met de Universiteit Utrecht, Certe en het UMCG, richt zich op de effecten van de rehabilitatie van zeehonden en het gebruik van antibiotica in de behandeling van de dieren.

Door het inzicht in de ontwikkeling van het darmmicrobioom van gewone zeehondenpups die geen behandeling met medicijnen krijgen kan er nu onderzocht worden wat er gebeurt wanneer er wel antibiotica wordt gebruikt. Bovendien kan door het verder bepalen van het darmmicrobioom van wilde dieren nieuwe bacteriesoorten worden opgespoord en helpen bij het identificeren van antibioticaresistentie of potentiële zoönotische ziekten. Omdat zeehonden door hun positie bovenaan de voedselketen in de Waddenzee representatief zijn voor alles wat zich lager in de voedselketen bevindt kan dit soort onderzoek inzichten bieden in de gezondheid van de Waddenzee. Daarom is dit soort bacterieel onderzoek van groot belang. 

Nu we inzicht hebben in de ontwikkeling van het darmmicrobioom bij jonge zeehonden die geen medicijnen hebben ontvangen, kunnen we onderzoeken wat er gebeurt als antibiotica worden toegediend. Dit kan ons helpen bij het identificeren van nieuwe bacteriesoorten en bij het opsporen van antibioticaresistentie of mogelijke zoönotische ziekten.

Zeehonden staan aan de top van de voedselketen in de Waddenzee. Dit betekent dat ze een betrouwbaar beeld geven van de gezondheid van de hele voedselketen. Daarom is dit bacterieel onderzoek van cruciaal belang, omdat het niet alleen onze kennis over de gezondheid van de zeehonden kan vergroten, maar ook inzichten kan bieden in de algehele gezondheid van de Waddenzee.

Gisteravond hebben wij de eerste grijze zeehondenpup van deze winter opgevangen. Het jong werd gevonden op het strand van Terschelling. Waarschijnlijk is zij door de harde windstoten de afgelopen dagen weggewaaid en haar moeder kwijtgeraakt. Met de wintermaanden in aantocht heeft de pup de naam Winter gekregen. Wij roepen roept strandgangers op om de komende weken rust en ruimte te geven aan zeehondenmoeders en hun pups.

In de middag werd er op het strand van Terschelling een zeehond gemeld, die roerloos aan de vloedlijn lag. Twee ervaren zeehondenwachters ging op de melding af. Hier was het vrij snel duidelijk dat het om een grijzezeehondenpup ging. Het dier was zo ernstig vermoeid en verzwakt, dat observatie geen mogelijkheid was. In samenwerking met de zeehondenwachters nam de strandingcoördinator het besluit om de pup direct naar de opvang te brengen. Het Zeehondencentrum vermoedt dat de pup door de harde wind en het hoge water van de Engelschhoek is afgewaaid en zo de moeder is kwijtgeraakt.

In de opvang kreeg het vrouwtje de naam Winter. Het centrum vernoemt dit jaar de pups naar verschillende winterdieren, waarbij de medewerkers hun favoriete naam mogen insturen. Winter haar navelstreng is nog aanwezig, waardoor de dierenartsen haar schatten op tussen de twee en vier dagen oud. Ze weegt krap aan 13,5 kilogram. Grijze zeehonden krijgen nu hun pups en moeders hebben maar 2,5 week tijd hun pups te voeden. In die korte periode groeien de pups enorm snel, van 10 kilo bij geboorte naar soms wel 50 kilo als de moeder ze verlaat. Daarom is het essentieel dat zeehondenmoeders en -pups de rust en ruimte krijgen die ze dit jaar nodig hebben.

Is er wel twijfel over de gezondheid van een zeehond, dan kan er altijd gebeld worden met 144. Zij zullen dan doorverbinden met het centrum dat in dat gebied actief is. De centra sturen dan zeehondenwachters op de melding af om te beoordelen wat er aan de hand is en rust te creëren om de zeehonden heen. Zeehondenwachters zijn actief sinds het in 2020 getekende Zeehondenakkoord. De bedoeling van het akkoord is om problemen voor zeehonden te voorkomen en daarmee het aantal dat in de opvang terecht komt te verlagen.

Donderdagmiddag 23 november 2023 vierde het Werelderfgoedcentrum Waddenzee (WEC) in Lauwersoog een mijlpaal in de bouw met het bereiken van het hoogste punt. Dit hoogtepunt werd gemarkeerd door Niek Kuizenga, directeur van het WEC en vestigingsleider Sjouke Sijtsma van Bouwgroep Dijkstra Draisma die spreekwoordelijk samen de vlag hesen.

Het WEC, ontworpen door het Deense architectenbureau Dorte Mandrup, bereikt nieuwe hoogten in duurzaamheid en innovatie. Het gebruik van materialen die bestand zijn tegen het uitdagende klimaat van Lauwersoog en de ligging buitendijks maken het WEC als project uniek. Duurzaamheid staat centraal in de ontwikkeling van het WEC. Het gebouw is uiterst energiezuinig en gasloos, met alle installaties die werken op elektriciteit, duurzaam opgewekt door zonnepanelen. Het WEC maakt gebruik van hernieuwbare biobased materialen met een Scandinavische uitstraling, zoals houten gevels van oude meerpalen en isolatiemateriaal van gerecyclede spijkerbroeken Daarnaast wordt circulariteit omarmd door gerecyclede materialen, zoals spijkerbroeken voor akoestische plafondafwerking en hergebruik van basalt en koperslakblokken.

De ontwikkeling houdt rekening met klimaatveranderingen en de buitendijkse locatie, wat resulteert in een opgehoogde kade, met een buitenlandschap van trappen en hellingbanen. Het water voor de zeehondenbaden wordt tijdens vloed uit de Waddenzee ingenomen en gereinigd met een geavanceerde waterzuiveringsinstallatie. Dit garandeert dat het water na gebruik zonder ecologische impact kan worden teruggegeven aan de Waddenzee.

Het Werelderfgoedcentrum Waddenzee (WEC) is een initiatief van en bouwt voort op Zeehondencentrum Pieterburen en wordt de nieuwe werkplaats van de Wadden. Het WEC in Lauwersoog wordt de plek om het Waddengebied mee te maken. Hier worden krachten gebundeld van nieuwsgierige bezoekers, onderzoekers, zeehondenverzorgers, duurzame vissers, bewoners en ondernemers. Samen vertellen we hier het verhaal van het Waddengebied om gezamenlijk actief bij te dragen aan een duurzame toekomst voor het Waddengebied en een impuls te geven aan de economie in de regio. Bewustwording creëren van de kwetsbaarheid van het Waddengebied en de noodzaak om op zoek te gaan naar een nieuwe balans tussen natuur en mens staan hierbij voorop. In het voorjaar van 2025 is de verwachte opening voor publiek.

Meer informatie is te vinden op de website wec-waddenzee.nl.

…met het Werelderfgoedcentrum Waddenzee

Met het gebouw nog in de steigers geeft het Werelderfgoedcentrum Waddenzee u alvast een voorproefje van de beoogde activiteiten zodra het centrum in het voorjaar van 2025 haar deuren opent.

• Vaartocht op de Waddenzee, UNESCO Werelderfgoed
• Leer meer over hoe oesters, mosselen en kokkels leven in de Waddenzee
• Smakelijk Waddenbuffet aan boord, inclusief 4 drankjes en koffie/thee
• Kennis over voedsel van het Wad en de Waddenkust
• Een recept mee naar huis om thuis nog eens lekker na te genieten

Datum: zaterdag 25 november 2023
Vertrek: 16.00 uur                   
Duur tocht: 4 uren                   
Kosten: € 87,50 p.p.
Opstapplaats: Visserijhaven Lauwersoog, t.o. Haven 30, 9976 VN Next Generation Shipyards)

Wij zijn op zoek naar een Allround medewerker Technische Dienst en een Manager Marketing, Communicatie en Sales. Heb jij de passie en drive om ons team te komen versterken?

Wij zijn Zeehondencentrum Pieterburen: hét zeehondenziekenhuis van Europa.  Maar we doen veel meer dan zeehonden opvangen en verzorgen. Meer en meer verleggen wij onze focus naar de toekomst van het Waddengebied waarin mens en natuur met elkaar in balans zijn, waarbij we veel verder kijken dan het individuele dier. Wij maken mensen bewust en werken aan een betere relatie tussen mens en natuur, specifiek voor het Waddengebied. De zeehond is daarin een belangrijke graadmeter. Daarom zijn we initiatiefnemer van Werelderfgoedcentrum Waddenzee: een nieuwe plek om de Wadden mee te maken, in de haven van Lauwersoog. Hier werken we aan een gezonde balans tussen mens en natuur, voor de wereld van morgen. Met de handen uit de mouwen. En met het UNESCO Werelderfgoed de Waddenzee als inspiratie.

Allround medewerker Technische Dienst
Als Allround medewerker Technische Dienst ben je samen met je collega’s verantwoordelijk voor de onderhoud van verschillende technische installaties. Onder andere de waterzuiveringsinstallaties van de baden van de zeehonden.

Manager Marketing, Communicatie en Sales
Als Manager Marketing, Communicatie en Sales ben je verantwoordelijk voor het Marketing en communicatie team van het Zeehondencentrum. In nauwe samenwerking met het managementteam, waar jij zelf ook onderdeel van bent, ben jij de drijvende kracht achter het ontwikkelen van onze resultaatgerichte marketing- en communicatiestrategie. En help je mee met de transitie naar het WEC.

Ben je enthousiast geworden over een van deze functies? Bekijk dan onze vacaturepagina voor meer informatie.

In het weekend van 7 & 8 oktober is het weekend van de wetenschap. Ook het Zeehondencentrum doet dit jaar weer mee. Dit jaar met het onderwerp: hoe kijk je als je niets kunt zien? We gaan het hebben over de zintuigen van de zeehond. Om precies te zijn: de snorharen.

Als wij iets willen vinden, gebruiken we meestal onze ogen en handen. Zeehonden moeten het onder water heel anders doen. Met hun snorharen kunnen ze de kleinste trillingen in het water opvangen en voelen waar vissen zwemmen. Zelfs als de vis al bijna 200 meter verderop is, kan de zeehond de achtergebleven trillingen nog voelen! Tijdens Weekend van de Wetenschap kun je in het Zeehondencentrum Pieterburen ervaren hoe een zeehond dat doet. Kom langs om snorharen te voelen, van dichtbij te zien hoe ze werken, en om de wetenschappers te ontmoeten die hier onderzoek naar doen. Deze activiteiten zijn gratis inbegrepen bij het kopen van een ticket voor je bezoek aan ons.

Datum en tijd

Zeehondencentrum Pieterburen benoemt Bas Wemmenhove per 28 augustus als operationeel directeur
Bas wordt verantwoordelijk voor de dagelijkse aansturing van het Zeehondencentrum in Pieterburen: Hij gaat in Pieterburen de komende twee jaar organisatorisch en inhoudelijk aan de slag om de dagelijkse operatie klaar te stomen voor een nieuwe toekomst in Lauwersoog. Hij ondersteunt Directeur-Bestuurder Niek Kuizenga, die gaandeweg steeds meer tijd en aandacht nodig heeft voor de realisatie van het Werelderfgoedcentrum Waddenzee en het smeden van nieuwe samenwerkingsverbanden.   

Bas: “Ik vind het een enorme eer om de dagelijkse aansturing van het Zeehondencentrum in Pieterburen, en later in Lauwersoog, op me te nemen. Vanaf jonge leeftijd heb ik een enorme affiniteit met de natuur. De transitie naar één Werelderfgoedcentrum is prachtig en uitdagend tegelijk. Het biedt de kans om verder te bouwen aan een stevig fundament waarin natuur en mens centraal staan. Ik kijk er naar uit om mijn collega’s te ondersteunen en faciliteren in het uitvoeren van hun dagelijkse werkzaamheden.”

Niek: “Bas is een zeer ervaren people-manager, die onze passie voor de zeehond en het Unesco Werelderfgoed Waddenzee met ons deelt. Hij wordt gedreven door de wens om “ons” verhaal uit te dragen en daarmee bij te dragen aan een wereld waarin natuur en mens met elkaar in balans zijn. Bas is een bezielde én zakelijke persoonlijkheid. Iemand die onze missie en visie uitdraagt en medewerkers hierin meeneemt”  

Zeehondencentrum Pieterburen is opgericht 1971. In 2025 staat er een verhuizing gepland naar Lauwersoog. De komende twee jaar realiseren we vanuit Pieterburen dé plek om te leren over, werken aan en bij te dragen aan duurzaamheid, klimaatverandering en biodiversiteit. Met als uitgangspunt, verhalenverteller en (klimaat) icoon: de zeehond. Slechts één stukje van een veel groter geheel. Het is onze overtuiging dat gezonde zeehonden en een gezonde zee onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. In ons centrum bestuderen onderzoekers wat we van dit principe kunnen leren. Voor de zeehond, voor onze zee én voor onze eigen gezondheid.