Van 7-10 juni hebben Matilde Trambajolo (stagiaire dierenarts) en Anna Salazar Casals (dierenarts) de Gezondheidsconferentie Dierentuinen en Wilde Dieren 2023 bijgewoond, die plaatsvond in Valencia.

De organisatoren zeiden: “Deze conferentie biedt een uniek platform voor leden van de veterinaire gemeenschap, liefhebbers van wilde dieren en natuurbeschermers van over de hele wereld, om samen te komen, te discussiëren en kennis uit te wisselen over verschillende onderwerpen, waaronder de laatste vorderingen in onderzoek en de beste praktijken in het behoud van wilde dieren, diergeneeskunde en dierenwelzijn. Nu we geconfronteerd blijven worden met een snel veranderende wereld van opkomende ziekten, habitatverlies en klimaatverandering, is het werk van dierenartsen in dierentuinen en wildparken belangrijker dan ooit. Ons beroep speelt een cruciale rol in zowel het behoud van bedreigde diersoorten als de bescherming en het welzijn van de dieren onder onze zorg. Onze inzet, expertise en inzichten zijn van onschatbare waarde voor de bredere wetenschappelijke gemeenschap, beleidsmakers en het publiek.”

De conferentie was erg interessant, de inhoud erg leuk en informatief, en de mensen ontzettend aardig en bereid om te leren en samen te werken.

Matilde presenteerde een project dat ze deed voor haar masterthesis in de dierentuin van Barcelona. In dit project werd gekeken naar resistentie tegen antibiotica in de dierentuin. Ze keek naar verschillende monsters van verschillende dieren en controleerde op antimicrobiële resistentie. Matilde presenteerde haar resultaten. Dit is de samenvatting van haar presentatie:

“Het potentieel voor het ontstaan van antibioticaresistentie (AR) in dierentuinen vormt een uitdaging voor de juiste behandeling van individuen en een potentiële bedreiging voor de volksgezondheid. Deze retrospectieve studie was gericht op de kenmerken van AR bij zoogdieren gehouden in de dierentuin van Barcelona tussen 2016-2021. Bacteriële kweken (n=1026) werden uit klinische dossiers gehaald, waarvan 29% positief was met beschikbare antibiogrammen (n=298). Hiervan werden 238 antibiogrammen geselecteerd volgens een “eerste-bacterie-genus-per-isolaat-per-patiënt” methodologie, voornamelijk van Bovidae (n=63), Delphinidae (n=41) en Hominidae (n=32). AR werd beoordeeld met inbegrip van het jaarlijks voorkomen van multidrugresistentie (MDR) (d.w.z. bacteriën die resistent zijn tegen drie of meer antibioticaklassen)a, het genereren van een cumulatief antibiogram (CA) (d.w.z. gevoeligheid van de tien meest geïsoleerde bacteriën voor de tien meest gebruikte antibiotica)b,c, en niet-gevoeligheidstrends voor geselecteerde pathogenen. De meest geïsoleerde bacteriën waren Escherichia spp. (n=78), Pseudomonas spp. (n=44) en Staphylococcus spp. (n=42). Jaarlijkse MDR-percentages schommelden tussen 28% (9/32 isolaten, 2018) en 72% (13/18, 2016; 20/28, 2019), zonder vastgestelde evolutie. De CA onthulde lage gevoeligheid van de meeste Gram-negatieve bacteriën voor ampicilline (0-70%; x̄=15%) en cefalexine (13-81%; x̄=35%). Ook Pseudomonas spp. vertoonde lage gevoeligheid voor verschillende antibiotica (0-86%; x̄=43%). De jaarlijkse ongevoeligheidspercentages daalden significant voor Escherichia, maar stegen voor Pseudomonas en Enterococcaceae (p<0,05). Over het algemeen werd AR aangetoond voor bacteriële isolaten in de dierentuin van Barcelona, wat de noodzaak voor een rationeel gebruik van antibiotica onderstreept. Bovendien laat deze studie zien hoe CA kan dienen als leidraad voor empirische voorschriften wanneer deze voorzichtig worden uitgewerkt en geïnterpreteerd.”

Anna presenteerde de resultaten van het artikel dat in augustus 2022 werd gepubliceerd over zeehondenverstrikkingen. Het publiek was erg blij met de inhoud van de lezing en was verrast door de resultaten. Dit is de samenvatting van Anna’s presentatie: “In de afgelopen decennia is de hoeveelheid marien afval in onze oceanen toegenomen, wat heeft geleid tot meer interacties tussen afval en dieren. Meer interacties leiden vervolgens tot meer verstrikkingen, waardoor het normale gedrag van een dier verandert en zijn overleving mogelijk wordt beïnvloed. De huidige studie verzamelde informatie over twee soorten fociden, gewone zeehond (Phoca vitulina) en grijze zeehond (Halichoerus grypus), die gedurende 11 jaar (2010-2020) langs de Nederlandse kust (n=145) werden getroffen door marien afval. De gegevens omvatten strandingen en waarnemingen van levende en dode dieren die werden gemeld bij een van de drie Nederlandse rehabilitatiecentra voor zeehonden. De resultaten van onze studie laten zien dat: (i) het aantal verstrikte zeehonden is verviervoudigd gedurende de onderzoeksperiode, (ii) 67% van de verstrikte dieren jonge dieren waren, (iii) het aantal verstrikte grijze zeehonden meer dan 4 keer zo hoog was als dat van gewone zeehonden, terwijl gewone zeehonden meer kans hadden om puin in te slikken, en (iv) 88% van het puin dat verstrikking veroorzaakte afkomstig was van de visserij/botenindustrie. De verschillen tussen de soorten die we vonden kunnen worden verklaard door verschillen in hun gedrag, hun foerageerstrategieën en hun habitatvoorkeuren. Er was geen consensus bij het rapporteren van laesies of verstrikkend materiaal, waardoor geen verdere analyse mogelijk was. Toekomstig onderzoek op dit gebied zal enorm profiteren van het standaardiseren van gegevensverzameling en voor dit doel presenteren we een nieuw gedetailleerd strandingsformulier. Ondanks de toegenomen publieke bewustwording over de negatieve milieueffecten van marien afval, zijn er meer initiatieven en beleid nodig om de bescherming van het mariene milieu in Nederland te garanderen.”

Dankzij deze conferentie hebben Matilde en Anna contact gehad met met veel dierenartsen van over de hele wereld en het werk van Zeehondencentrum Pieterburen onder de aandacht te brengen. Verder hebben verschillende studenten diergeneeskunde van verschillende Europese universiteiten deze conferentie bijgewoond en waren geïnteresseerd in onze educatieve programma’s, zowel in dierengeneeskunde als in de zeehondenzorg afdeling.

Van selfies tot stenen gooien, zeehondenpups vinden nergens rust

Zeehondencentrum Pieterburen heeft de afgelopen twee weken veel te veel gevallen meegemaakt van verstoorde zeehondenpups. In de afgelopen weken zijn er 33 zeehondenpups opgevangen in Zeehondencentrum Pieterburen. Hiervan zijn 10, een derde van alle gevallen, aantoonbaar door acties van het publiek in de opvang terecht gekomen. Het centrum benadrukt nogmaals dat door het in 2020 getekende Zeehondenakkoord dit strikt verboden is.

Bovendien is het aanraken van zeehonden, zelfs de kleine pups, niet zonder gevaar. Het zijn de grootste roofdieren van Nederland. Zeehonden hebben een krachtige beet die bij mensen tot heftige ontstekingen kan leiden. Een zeehondenbeet moet met speciale antibiotica behandeld worden. In twee gevallen werden pups in de armen van kinderen geplaatst voor een foto. Een groot risico voor zowel mens als dier.

Op 4 juni 2020 is het Zeehondenakkoord getekend en van kracht gegaan. Dit akkoord moet het opvangen van zeehonden voorkomen, door meer te werken met observatie en verplaatsing. Zo komt het bij pups vaker voor dat deze uren alleen liggen, wanneer de moeder op jacht is. Dit is ook gebleken uit eerder gedragsonderzoek naar zeehonden(moeders) in de Dollard. Pups liggen soms tot wel 8 uur alleen, zonder nadelige gevolgen. Een alleen liggende pup is dus niet altijd in nood en moet met rust worden gelaten. Tenslotte is in het akkoord ook opgenomen dat voor de veiligheid van het dier, maar ook die van de mens, het verboden is om zelf actie te ondernemen. Enkel gecertificeerde zeehondenwachters mogen dit en staan in nauw contact met het opvangcentrum in wiens gebied zij actief zijn. Het is aan de opvangcentra om te bepalen of een zeehond al dan niet moet worden opgevangen.

De bouw van het Werelderfgoedcentrum in Lauwersoog is in volle gang. Op dit moment wordt er hard gewerkt aan de fundering van het gebouw. Een onderdeel daarvan is het gieten van beton. Voor zo’n groot gebouw is daar een hoop voor nodig. Gister was er zelfs een file aan betonvrachtwagens om het af te leveren. Bekijk hier de timelapse van de voortgang van afgelopen weken: http://timelapsebot.netcamviewer.nl/download/NCVTimelapser_CID_1437_PID_image_PSN_image_2023-06-01_06-18-37-1686142474.mp4 

Wil je de werkzaamheden van het Werelderfgoedcentrum op de voet volgen? Dit kan via de BouwApp!

Zeehondencentrum Pieterburen heeft de eerste gewone zeehondenpup van deze zomer opgevangen. Het dier was gevonden door omstanders. Zij zagen geen moeder in de buurt en dachten dat het hulp nodig had. Het Zeehondencentrum wil iedereen erop wijzen dat het verboden is om zeehonden aan te raken, behalve voor getrainde zeehondenwachters. Dit is de enige manier waarop operationele zeehondenopvangcentra het beleid volgens het Zeehondenakkoord kunnen nastreven.

Op vrijdagmiddag 19 mei kwamen omstanders een gewone zeehondenpup tegen in de buurt van Sint Jacobiparochie. Deze lag alleen in het slik zonder dat er een moeder in de buurt was. Aangezien het om een jong dier ging, gingen de omstanders ervanuit dat het niet voor zichzelf kon zorgen. Daarom besloten ze de pup mee te nemen. Vervolgens hebben zij Zeehondencentrum Pieterburen gebeld om professionele hulp in te schakelen.

Hoewel het Zeehondencentrum begrip heeft voor de goede intenties, is dit niet de gewenste manier van werken. Het zelf oppakken en helpen van zeehonden is in strijd met het beleid dat is vastgelegd in het Zeehondenakkoord in 2020. In dit akkoord wordt de focus gelegd op het observeren van wilde zeehonden, voordat het besluit wordt genomen of opvang nodig is. Daarom zijn er getrainde zeehondenwachters die de gemelde dieren controleren en alle nodige informatie doorspelen naar het zeehondenopvangcentrum waarvoor zij actief zijn. Vervolgens besluit het centrum of een zeehond naar de opvang wordt gebracht. Deze manier geeft de meeste zekerheid dat opvang de juiste keuze was. Wanneer het publiek besluit om zelf in te grijpen, wordt het voor zeehondenopvangcentra onmogelijk om dit beleid na te streven.

Een zeehondenmoeder kan haar pup tot wel 8 uur alleen laten, zonder dat er iets aan de hand hoeft te zijn. Helaas was de pup te ernstig verstoord om terug te plaatsen in het gebied waar zij vandaan kwam. Daarop werd dan ook besloten om het dier op te vangen. Eenmaal in Pieterburen kreeg zij de naam Crista. Deze naam is afgeleid van de wetenschappelijke naam voor de klapmuts, de Cystophora cristata. Een zeehondensoort die normaliter niet in Nederland voorkomt, maar die in maart dit jaar een jong baarde op Vlieland. Een unieke gebeurtenis en daarom de inspiratie voor de naam van de eerste pup deze zomer. Waarschijnlijk was zij hoogstens zes dagen oud en prematuur geboren. Dat maakt haar nog erg zwak en zij wordt daarom nauwlettend in de gaten gehouden door de dierenartsen en intensief verzorgd. De pup is op dit moment op veilige afstand te bewonderen in het Zeehondencentrum.

De eerste pup markeert de start van het geboorteseizoen van de gewone zeehond. Vele pups zullen de komende tijd geboren worden en zo’n drie à vier weken melk krijgen van de moeders. Alle zeehondenopvangcentra en zeehondenwachters blijven daarom oproepen om juist nu zo veel mogelijk afstand te houden van zeehonden, zodat moeder en pup deze zoogperiode ongestoord kunnen doorkomen. Wanneer mensen toch twijfels hebben over de gezondheid van een dier moeten zij melding doen via 144 (24 uur per dag bereikbaar). Na melding worden zeehonden minstens 24 uur geobserveerd, omdat uit onderzoek blijkt dat veel zeehonden zichzelf goed kunnen redden – mits ze voldoende rust krijgen in die 24 uur. Zeehondenwachters kunnen daarvoor zorgen door gebieden af te zetten en het publiek te informeren, terwijl ze in contact blijven met de zeehondencentra over de toestand van het dier.

Afgelopen zondag is Cornelia vrijgelaten! Deze volwassen grijze zeehond kwam 21 februari verzwakt bij ons binnen. En nu is ze weer sterk genoeg om terug te gaan naar de Waddenzee. Samen met andere grijze zeehonden is ze vrijgelaten. Het was een prachtige vrijlating bij zonsondergang.

Het gebeurt niet vaak dat we een volwassen grijze zeehond in de opvang hebben. Vrijwilliger Martina Zilian heeft mooie foto’s van haar gemaakt. 

De geboorte van een klapmuts op Vlieland was bijzonder nieuws. Onze collega Sander van Dijk was uitgenodigd bij het tv programma Tijd voor Max om meer te vertellen over de deze zeehondensoort. Hij had onder andere een schedel van klapmuts meegenomen om te laten zien aan de kijkers. Ook was Gerard Koster Joenje van vlielandplaatjes.nl erbij om wat mooie beelden te laten zien. De onderstaande afbeeldingen zijn ook van Gerard. 

Bekijk hier het fragment.

In de ochtend van maandag 27 maart heeft een klapmuts een jong gebaard op het strand van Vlieland. De klapmuts is een zeehondensoort die van nature rond de poolstreek voorkomt, dus dat maakt dit zeer uitzonderlijk en bijzonder. Na overleg met Zeehondencentrum Pieterburen en de lokale zeehondenwachter hebben politie en leger het gebied voorlopig afgesloten voor het publiek. Echter is dit van beperkte duur en maakt het centrum zich zorgen over de omstandigheden voor de pup op lange termijn. Daarom roept het centrum op om de dieren rust te geven.

Maandag 27 maart deed zeehondenwachter Willem op het strand van Vlieland wel een heel bijzondere ontdekking: een klapmuts die kort daarvoor een jong had gekregen op het strand van Vlieland. Nog nooit eerder kwam dit voor. Klapmutsen komen van nature in het poolgebied voor en kennen één van de kortste zoogperiodes van alle zeehondensoorten: gemiddeld maar 4 dagen. Daarom spreekt het Zeehondencentrum Pieterburen grote dank uit aan de lokale politie en het leger, omdat zij het gebied rondom de moeder en pup voorlopig hebben afgesloten. Daarom zullen de twee de zoogperiode hopelijk ongestoord door kunnen komen. .

Na de korte zoogperiode volgt een periode van vasten voor het jonge dier, waarbij het af en toe nog wat vocht binnenkrijgt via het ijs waar het normaliter op ligt. Daarna ga het dier op jacht in de open wateren van de poolstreek. Deze omstandigheden ontbreken hier natuurlijk. Het centrum maakt zich dan ook zorgen over hoe het daarna de pup zal vergaan. Hoe dan ook zal het van belang zijn de dieren rust te geven en het centrum doet dan ook de oproep dit te doen. Bovendien wordt er met politie en leger gewerkt aan een oplossing het gebied langer afgesloten te houden.

De klapmuts is een zeehondensoort die op de rode lijst van de IUCN als “kwetsbaar” aangemerkt staat. Zij leven voornamelijk rondom Groenland. Sporadisch komen jonge dieren nog wel eens elders terecht. In Nederland zijn ook verschillende klapmutsen opgevangen, maar in de afgelopen 10 jaar gebeurde dit 3 maal. In 2013 kwam een jonge klapmuts in opvang in Pieterburen en in 2014 en 2018 bij A Seal te Stellendam.

Fotocredit: Gerard Koster Joenje, vlielandplaatjes.nl

Ana, onze Hoofd Dierengeneeskunde, Zorg & Wetenschap en Sara, Stagiare Dierenarts woonden deze week de conferentie van de European Association of Aquatic Mammals (EAAM) bij. Beiden gaven een presentatie over hun onderzoek, gebruikte methoden en eerste bevindingen. Dat Ana en Sara het Zeehondencentrum vertegenwoordigen op de conferentie voor het welzijn en behoud van zeezoogdieren door middel van onderzoek, medische zorg, opleiding, onderwijs, behoud, beheer en activiteiten – dáár zijn we erg trots op!

Congenital disorders in harbour (Phoca vitulina) and grey seals (Halichoerus grypus) admitted into rehabilitation from the Dutch Wadden sea 

Congenital disorders are functional or structural defects that are present at birth. Monitoring of birth defects in wildlife can provide conservationists with information about the status of that population and can help with the detection of emerging teratogens. In marine mammals, there are few reports on congenital abnormalities, which are mostly found during postmortem examinations. 

Harbour (Phoca vitulina) and grey seal (Halichoerus grypus) populations of the Dutch Wadden sea are stable and considered healthy. The current study summarizes information on sporadically appearing congenital or potentially congenital abnormalities in harbour and grey seals between 2014 and 2022. All animals were admitted into rehabilitation at Sealcentre, Pieterburen, in The Netherlands. We focused on the diagnostic methods and outcomes of each individual. The diagnoses were based on physical examination, clinical symptoms, and diagnostic imaging. These cases included melanism, albinism, microphthalmia, esophageal stenosis, impaired swallowing reflex, vestibular disease, dwarfism, hiatal hernia, cleft lip, arthrogryposis, and megaesophagus. During the study period, a total of 2739 seals were admitted into rehabilitation. The prevalence of congenital disease in our study was 0.62%. 

Gut microbiome of stranded harbour seals (Phoca vitulina) admitted for rehabilitation. 

In the Netherlands, the Sealcentre Pieterburen rehabilitates an average of 250 grey seals (Halichoerus grypus) and harbour seals (Phoca vitulina) per year. Being held in temporal captivity for rehabilitation might have an effect on the seals microbiome, and our study aimed to understand this effect in the gut microbiome of stranded harbour seals and the main factors contributing to it. We investigated the distal gut microbiome of two large cohorts (pups and weaners) of stranded harbour seals that were admitted for rehabilitation at the Sealcentre. The gut microbiome of young harbour seals stranded in the Netherlands is composed of Proteobacteria, Firmicutes, Bacteroidota, Fusobacteriota, Campylobacterota, and Actinobacteriota, and corresponds with the main core phyla described for this species in other parts of the world. The alpha diversity (richness and Shannon diversity) of the pup’s microbiome increased significantly during rehabilitation, while there were no significant changes in the weaners. Beta diversity of both pups’ and weaners’ gut microbiome was different before and after rehabilitation, with age and sex as main factors. We conclude that there was an important change in the microbiome of stranded harbour seals that were admitted to the Sealcentre.

Ana Rubio-Garcia1*, Aldert L. Zomer2 , Ruoshui Guo2, John W.A. Rossen3,4,5, Jan H. van Zeijl6, Jaap A. Wagenaar 2,7 , and Roosmarijn E.C. Luiken 2 

1. Veterinary and Research Department, Sealcentre Pieterburen, Pieterburen, The Netherlands 

2. Division of Infectious Diseases and Immunology, Utrecht University Faculty of Veterinary Medicine, Utrecht, The Netherlands 

3. Department of Medical Microbiology and Infection Prevention, University Medical Center Groningen, Groningen, The Netherlands 

4. Department of Pathology, University of Utah School of Medicine, Salt Lake City, UT, USA. 

5. Laboratory of Clinical Microbiology and Infectious Disease, Isala hospital, Zwolle, The Netherlands. 

6. Department of Medical Microbiology Friesland and Noordoostpolder, Certe, Leeuwarden, The Netherlands 

7. Wageningen Bioveterinary Research, Lelystad, The Netherlands 

Wat is ie leuk geworden: de zeehondenprint die Studio Ditte speciaal voor ons heeft ontwikkeld. En nog leuker, het kan bij jou thuis aan de muur hangen! Studio Ditte is een bewust merk dat onder andere behang ontwikkelt. Speciaal voor ons hebben ze dit zeehondenbehang ontworpen. En per rol gaat er €5,- naar ons centrum. Daar zijn we natuurlijk erg blij mee, ontzettend bedankt! Het zeehondenbehang is vanaf nu te koop via de webshop van Studio Ditte en via verschillende winkels.

Lees meer over onze samenwerking op het blog van Studio Ditte hier. 

Zeehondencentrum Pieterburen heeft de eerste grijze zeehondenpup van dit winterseizoen opgevangen. Het dier kroop gisteravond laat over een weg in Den Helder. Ze is “Hali” genoemd naar de wetenschappelijke naam van haar soort, de grijze zeehond: Halichoerus grypus. De pup bleek de dagen daarvoor al op Texel in observatie te zijn geweest door de zeehondenwachters van Ecomare. De centra roepen – nogmaals – op om de komende weken rust en ruimte te geven aan zeehondenmoeders en hun pups.

Gisteravond rond 19:00 uur kwam er een melding binnen van een zeehondenpup bij het Zeehondencentrum in Pieterburen. De pup was over de dijk gekropen en op de rijweg terecht gekomen. Eenmaal ter plaatse bleek dat het ging om een al gemarkeerde zeehondenpup. De zeehondenwachters van Ecomare hadden de pup al een aantal dagen geobserveerd op Texel. Na navraag bleek de pup inmiddels gewicht te hebben verloren en dat, in combinatie met de locatie, maakte dat de pup werd opgevangen.

De pup is een vrouwtje van minstens 10 dagen oud en weegt nog maar net 15 kilo. Dit is een paar kilo lichter dan wat een pup van haar leeftijd had moeten zijn. Ze is “Hali” genoemd naar de wetenschappelijke naam van haar soort, de grijze zeehond: Halichoerus grypus.

Kortgeleden deed het Zeehondencentrum al de oproep extra alert te zijn rondom zeehonden in deze periode van het jaar. Grijze zeehonden krijgen nu hun pups en moeders hebben maar 2,5 week tijd hun pups te voeden. In die korte periode groeien de pups enorm snel, van 10 kilo bij geboorte naar soms wel 50 kilo als de moeder ze verlaat. Daarom is het essentieel dat zeehondenmoeders en -pups de rust en ruimte krijgen die ze dit jaar nodig hebben.

Pupseizoen in volle gang

Is er wel twijfel over de toestand van een zeehond, dan kan er altijd gebeld worden met 144. Zij zullen dan doorverbinden met het centrum dat in dat gebied actief is. De centra sturen dan zeehondenwachters op de melding af om te beoordelen wat er aan de hand is en rust te creëren om de zeehonden heen. Zeehondenwachters zijn actief sinds het in 2020 getekende Zeehondenakkoord. De bedoeling van het akkoord is om zo veel mogelijk problemen voor zeehonden te voorkomen en daarmee het aantal dat in de opvang terecht komt te verlagen.